Oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne, kiedy jest wymagane?

Oświetlenie awaryjne oraz ewakuacyjne, choć często mylone ze sobą, różnią się w rzeczywistości zarówno zastosowaniem, jak i funkcjami. W niniejszym tekście omówimy te różnice i zasugerujemy odpowiednie rodzaje oświetlenia dla każdego przypadku.

Oświetlenie awaryjne kontra ewakuacyjne - różnice

Główną różnicą między tymi dwoma rodzajami oświetlenia jest norma PN-EN 1838, która określa wymagania dla obu typów lamp. Jednym z tych wymogów jest czas działania. Oświetlenie awaryjne powinno działać przez jedną godzinę, podczas gdy oświetlenie ewakuacyjne musi świecić przez dwie godziny.

Inna różnica tkwi w celu, jaki mają te dwie kategorie oświetlenia. Oświetlenie ewakuacyjne ma za zadanie oświetlanie drogi umożliwiającej szybkie i bezpieczne opuszczenie budynku w przypadku awarii oświetlenia podstawowego. Natomiast oświetlenie awaryjne ma na celu zwiększenie ogólnego bezpieczeństwa w przypadku sytuacji awaryjnych i ułatwienie przeprowadzenia odpowiednich działań ratunkowych.

Gdzie należy stosować oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne? 

Ogólnie rzecz biorąc, oświetlenie awaryjne jest kategorią, która obejmuje również oświetlenie ewakuacyjne. Jest przeznaczone do stosowania podczas awarii oświetlenia głównego. Wszystkie budynki, w których utrata zasilania elektrycznego może stanowić zagrożenie dla zdrowia, życia lub środowiska, oraz prowadzić do strat materialnych, powinny być wyposażone w oświetlenie awaryjne z dwoma niezależnymi źródłami zasilania.

Kiedy jest wymagane oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne - przepisy

Przepisy precyzują, że oświetlenie ewakuacyjne powinno być stosowane w wielu rodzajach pomieszczeń, takich jak kina, teatry, filharmonie, sale konferencyjne, lokale rozrywkowe, sale sportowe oraz wystawowe w muzeach. Ponadto, w pomieszczeniach o powierzchni większej niż 1000 metrów kwadratowych w garażach, gdzie oświetlenie jest dostarczane tylko przez sztuczne źródła światła, również wymagane jest oświetlenie ewakuacyjne. W budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach mieszkalnych zbiorowego zamieszkania o powierzchni większej niż 2000 metrów kwadratowych, również obowiązuje wymóg stosowania oświetlenia ewakuacyjnego.

Oświetlenie ewakuacyjne nie jest konieczne w przypadku pomieszczeń, które spełniają określone standardy bezpieczeństwa oświetlenia zgodnie z Polskimi Normami.

Oświetlenie awaryjne

Oświetlenie awaryjne jest kluczowym elementem w przypadku awarii głównego źródła zasilania. Pomaga w sprawnym ewakuowaniu osób z budynku, ponieważ wskazuje drogi ewakuacyjne, strefy otwarte oraz obszary zwiększonego ryzyka.

Oświetlenie ewakuacyjne

Oświetlenie ewakuacyjne jest równie istotne co oświetlenie awaryjne. Oznaczone odpowiednio drogi ewakuacyjne przyczyniają się do szybkiego opuszczenia budynku w sytuacjach krytycznych, dlatego dokładny wybór odpowiedniego oświetlenia jest niezwykle ważny.

Przepisy prawne

Zgodnie z przepisami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 roku, oświetlenie awaryjne musi być zainstalowane w budynkach, w których awaria zasilania może stwarzać zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi, środowiska lub znaczne straty materialne. W takich sytuacjach wymaga się montażu co najmniej dwóch niezależnych źródeł energii elektrycznej, a także instalacji oświetlenia awaryjnego lub ewakuacyjnego.

Oświetlenie awaryjne spełnia dwie główne funkcje:

• Oświetlenie zapasowe jest wykorzystywane w pomieszczeniach, gdzie awaria głównego źródła zasilania wymaga kontynuacji określonych czynności lub ich bezpiecznego zakończenia.
• Oświetlenie ewakuacyjne jest stosowane w różnych miejscach, w tym w salach widowiskowych, salach konferencyjnych, czytelniach, lokalach rozrywkowych, salach sportowych na ponad 200 osób, salach wystawowych w muzeach, garażach oświetlonych tylko sztucznym światłem o powierzchni 1 tysiąca metrów kwadratowych, pomieszczeniach o powierzchni powyżej 2 tysiące metrów kwadratowych w budynkach użyteczności publicznej, budynkach zamieszkania zbiorowego, a także w budynkach produkcyjnych i magazynowych. Oświetlenie ewakuacyjne jest również niezbędne na drogach ewakuacyjnych z wymienionych wcześniej pomieszczeń, na drogach ewakuacyjnych oświetlanych tylko sztucznym światłem, na drogach ewakuacyjnych w szpitalach i innych budynkach dostosowanych przede wszystkim do osób o ograniczonej zdolności poruszania się oraz na drogach ewakuacyjnych w wysokich i wysokościowych budynkach użyteczności publicznej i budynkach zamieszkania zbiorowego.

Należy zaznaczyć, że zgodnie z przepisami ministra, oświetlenie awaryjne ewakuacyjne nie jest obowiązkowe w pomieszczeniach, w których awaryjne oświetlenie zapasowe spełnia warunek trwania działania przez co najmniej 1 godzinę od zaniku oświetlenia głównego.

§ 181. Zasady dotyczące zasilania budynków i oświetlenia awaryjnego

1. W przypadku budynków, w których brak zasilania w elektrycznej sieci może stanowić zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi, środowiska oraz spowodować znaczne straty materialne, wymagane jest dostarczanie energii z co najmniej dwóch niezależnych, automatycznie uruchamiających się źródeł energii elektrycznej. Ponadto, takie budynki muszą być wyposażone w automatyczne oświetlenie awaryjne, obejmujące oświetlenie bezpieczeństwa oraz ewakuacyjne. W przypadku budynków wysokościowych jednym z tych źródeł powinien być agregat prądotwórczy.

2. Oświetlenie bezpieczeństwa należy zastosować w pomieszczeniach, w których nawet krótkotrwałe wyłączenie oświetlenia głównego może stanowić zagrożenie, o którym mowa w ustępie 1. Czas pracy tego oświetlenia powinien być dostosowany do warunków w danym pomieszczeniu i nie powinien być krótszy niż 1 godzina.

3. Oświetlenie ewakuacyjne jest obowiązkowe w: a) widowniach kin, teatrów, filharmonii oraz innych miejscach rozrywki, b) audytoriach, salach konferencyjnych, lokalach rozrywkowych oraz salach sportowych, przeznaczonych dla ponad 200 osób, c) wystawach w muzeach, d) garażach o powierzchni ponad 1000 m2, gdzie oświetlenie jest zapewniane wyłącznie sztucznym światłem, e) budynkach użyteczności publicznej i mieszkalnych o powierzchni ponad 2000 m2.

   Oświetlenie ewakuacyjne jest również obowiązkowe na drogach ewakuacyjnych: a) z pomieszczeń wymienionych w punkcie 1, b) oświetlonych wyłącznie sztucznym światłem, c) w szpitalach i innych budynkach, przede wszystkim przeznaczonych dla osób o ograniczonej zdolności poruszania się, d) w wysokich i wysokościowych budynkach użyteczności publicznej i mieszkalnych.

4. Nie jest wymagane oświetlenie ewakuacyjne w pomieszczeniach, w których oświetlenie bezpieczeństwa spełnia kryteria określone w ustępie 5 oraz spełnione są wymagania Polskich Norm dotyczące tego rodzaju oświetlenia.

5. Oświetlenie ewakuacyjne powinno działać przez co najmniej 2 godziny po przerwaniu zasilania oświetlenia głównego.

6. W pomieszczeniach, w których oświetlenie główne jest wyłączone, należy stosować oświetlenie przeszkodowe zasilane napięciem bezpiecznym. Ma to na celu zaznaczenie przeszkód wynikających z układu budynku, dróg ewakuacyjnych oraz sposobu użytkowania. Dodatkowo, należy umieszczać podświetlane znaki wskazujące kierunki ewakuacji.

7. Oświetlenie bezpieczeństwa, ewakuacyjne, przeszkodowe oraz podświetlane znaki wskazujące kierunki ewakuacji powinny być instalowane zgodnie z Polskimi Normami określającymi wymagania dotyczące tego rodzaju oświetlenia.